Διεθνές πρόγραμμα λόγου και τέχνης

Το πρόγραμμα αυτό της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης (ΟΑΚ) άρχισε το 1983, μετά από πρόσκληση προς καλλιτέχνες από την Ελλάδα και αργότερα από όλο τον κόσμο, να μελετήσουν ένα πνευματικό κείμενο και να εκφρασθούν καλλιτεχνικά, εμπνεόμενοι από αυτό το θέμα.

Το κείμενο αναφέρεται στον Αββά Μακάριο της Αιγύπτου, 4ος αιώνας, τον μεγάλο ασκητή της ερήμου. (Migne, P.G. 34, 257. Πρβλ. Αποφθέγματα Αγίων Γερόντων, Αββάς Μακάριος ΛΗ΄, Αθήνα 1961, σελ. 70).

Μια μέρα, ο Αββάς Μακάριος συνάντησε στην έρημο ένα κρανίο. Ακολούθησε ο εξής διάλογος (σύνοψη, ελεύθερη απόδοση):

ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Ποιος είσαι συ;
ΚΡΑΝΙO: Ήμουν ιερέας των ειδώλων και εκείνων που έμειναν «Έλληνες» - ειδωλολάτρες σ’ αυτό τον τόπο. Συ είσαι ο Μακάριος, ο πνευματοφόρος. Όταν σπλαχνίζεσαι τους κολασμένους και προσεύχεσαι γι’ αυτούς, παραμυθούνται.
ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Ποια παραμυθία αισθάνεστε, πώς είναι η κόλαση;
ΚΡΑΝΙΟ: Στεκόμαστε μέσα στις φλόγες, που φθάνουν ως τον ουρανό. Και δεν μπορούμε να βλέπουμε ο ένας το πρόσωπο του άλλου, γιατί είμαστε κολλημένοι - δεμένοι πλάτη με πλάτη. Όταν όμως προσεύχεσαι, λασκάρουν τα σκοινιά και μπορούμε να κοιταχτούμε, ΠΡΟΣΩΠΟ ΠΡΟΣ ΠΡΟΣΩΠΟ, αυτή είναι η παραμυθία!

Αυτός ο διάλογος μεταξύ του Αγίου και του κρανίου είναι μία συγκλονιστική έκφραση της δυσκολίας για κοινωνία του ανθρώπου με τον ΑΛΛΟ, με τον συνάνθρωπο. Ο Πλαύτος έλεγε το γνωστό “homo homini lupus” («Ο άνθρωπος για τον άνθρωπο είναι λύκος»). Και ο Σαρτρ το εξέφρασε ακόμη τραγικότερα: “L’enfer c’est l’autre” («Ο άλλος είναι η κόλαση»). Εδώ, αντίθετα, συνοψίζεται η χριστιανική πίστη, ότι όχι η παρουσία του άλλου, αλλά η ΑΠΟΥΣΙΑ του είναι η κόλαση, δηλαδή η αδυναμία της κοινωνίας των προσώπων.

230 καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο δημιούργησαν 350 έργα τέχνης, εμπνευσμένα από αυτό το θέμα: Πίνακες, γλυπτά από ξύλο και ατσάλι, κεραμικά, κολάζ, μεταξοτυπίες και μπατίκ, αλλά και ποιήματα, κείμενα, θεατρικά έργα, μουσικές συνθέσεις και μία τηλεοπτική ταινία. Τα έργα αυτά παρουσιάζουν τον άνθρωπο να εμπλέκεται σε πολλές καταστάσεις που προκύπτουν από το γεγονός της αποξένωσής του από τον πλησίον και κατ’ επέκταση από το περιβάλλον και τον Θεό, θέματα, τα οποία μάς αφορούν, μάς συγκινούν και μάς πληγώνουν καθημερινά:

Πόλεμος, βασανιστήρια, τρομοκρατία, εκρίζωση ανθρώπων και λαών, φυλετισμός, προσωπεία, έλλειψη ανοχής, αμοιβαιότητας και προοπτικής, κακοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος από στρεβλή ανάπτυξη και εκβιομηχάνιση είναι μερικά μόνον από τα προβλήματα, στα οποία δίδουν έμφαση οι πνευματικοί δημιουργοί.

Στα περισσότερα έργα, εντούτοις, υπάρχει η ελπίδα και η προοπτική της λύτρωσης, μιας εξόδου από την τραγική αυτή κατάσταση. Η ελπίδα, ότι ο άνθρωπος μπορεί να βελτιωθεί, και να αποκαταστήσει τις σχέσεις του. Έτσι, θέματα ειρήνης, αγάπης, προσευχής, αλληλεγγύης, συγχώρησης, θαλπωρής και παραμυθίας, βρίσκουν επίσης καλλιτεχνική έκφραση στα έργα αυτά.

Όλα τα έργα αυτού του προγράμματος έχουν δωρηθεί στην Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης από τους δημιουργούς τους και τα περισσότερα εκτίθενται στα δύο συνεδριακά κτήρια της ΟΑΚ. Επιπλέον, αντιπροσωπευτικά έργα εκτέθηκαν στην Αθήνα και στο εξωτερικό. Το 1989 πολλοί από τους καλλιτέχνες συναντήθηκαν προσκεκλημένοι να έρθουν οι ίδιοι ΠΡΟΣΩΠΟ ΠΡΟΣ ΠΡΟΣΩΠΟ, στο πλαίσιο ενός διεθνούς συνεδρίου και έκθεσης των έργων τους.

Ο διάλογος του Αββά Μακαρίου και του κρανίου, όπως και όλο το πρόγραμμα, αποτελούν έκφραση του ίδιου του έργου της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης, η οποία είναι ένας χώρος διαπροσωπικής κοινωνίας και συζήτησης, που ιδρύθηκε και λειτουργεί με βάση την πεποίθηση ότι ο διάλογος είναι το πλέον κατάλληλο μέσο για την επίλυση προβλημάτων.

Το κείμενο του Αγίου Μακαρίου, καίτοι τόσο παλιό, υπήρξε πηγή δημιουργικής έκφρασης πολλών ανθρώπων και τα έργα εμπνέουν και στηρίζουν πολλούς από εκείνους που έρχονται στην Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης, ως σύνεδροι ή ως επισκέπτες.

Τα έργα προέρχονται από τις παρακάτω χώρες: Αίγυπτος, Αργεντινή, Αρμενία, Αυστραλία, Αυστρία, Β. Ιρλανδία, Γαλλία, Γιουγκοσλαβία, Δανία, Γερμανία, Ελβετία, Ελλάδα, Η.Π.Α., Ινδία, Ισπανία, Καναδάς, Λίβανος, Ν. Κορέα, Κύπρος, Μαδαγασκάρη, Μ. Βρετανία, Νέα Ζηλανδία, Ολλανδία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουάντα, Ρουμανία, Ρωσία, Σουηδία, Φινλανδία, Φιλιππίνες.

Έπειτα από συνεννόηση, η ΟΑΚ δέχεται με ευγνωμοσύνη επιπλέον έργα από χώρες που δεν εκπροσωπούνται ακόμη.

«ΚΑΘΙΣΜΑ» του Αγίου Μακαρίου

Προς τιμήν του Αγίου, που ευλόγησε τόσο πλούσια το πρόγραμμα, η ΟΑΚ διαμόρφωσε μικρό σπήλαιο βορείως των εγκαταστάσεών της σε μικρό εκκλησάκι, όπου εορτάζεται η μνήμη αυτού (19 Ιανουαρίου).

Ο Δήμος Πλατανιά και η Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης σε συνεργασία με τις Ιερές Μητροπόλεις Κισάμου & Σελίνου και Κυδωνίας & Αποκορώνου, έχοντας ως βασικό στόχο να βελτιώσουν τη δυνατότητα προσέγγισης πολιτών και τουριστών στα εκκλησιαστικά κειμήλια και μοναστήρια του Νομού Χανίων, ψηφιοποίησαν με σύγχρονους και ελκυστικούς τρόπους το περιεχόμενο των συλλογών τους. Έτσι, ψηφιοποιήθηκαν όλα τα έργα του προγράμματος «Πρόσωπο προς Πρόσωπο», όπου ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό βρίσκεται στη διαδικτυακή πύλη για το κοινό: http://www.libraryoac.gr